1/2023

หนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือเล่มเล็กๆ ที่อ่านเพียงไม่นานก็จบ แต่มันกลับสั่นสะเทือนไปด้วยการถักทออันแน่นหนา ของสิ่งที่เราเรียกมันว่า ‘ชีวิต’

ความที่มนุษย์เป็นสัตว์สังคม บ่อยหนเราจึงไม่ได้มีชีวิตอยู่เพื่อทำในสิ่งที่ตัวเองต้องการ ทว่าต้องทำตามการ ‘ถูกบังคับ’ ในหลายรูปแบบที่เราเองอาจคิดไม่ถึง

และอาจคิดไม่ถึงจนถึงขั้นคิดว่านั่นคือสิ่งที่เรา ‘เลือกทำ’ ด้วยตัวเองด้วยซ้ำไป

นี่เป็นหนังสือที่มีพล็อตเรื่องง่ายๆ ว่าด้วยการแต่งงานที่ไม่สมรัก ฝ่ายชายมีรูปร่างอัปลักษณ์ ทว่าหลงรักฝ่ายหญิง และฝ่ายหญิงก็ ‘เลือก’ ที่จะแต่งงานกับฝ่ายชายทั้งที่ไม่ได้รัก เพียงเพราะไม่มีใครปฏิเสธทายาทของตระกูลที่ร่ำรวยได้หรอก

ที่จริงแล้ว การแต่งงานนั้นไม่ได้เกิดขึ้นเพราะความรัก แต่มันเกิดขึ้นเพราะมี ‘เหตุบังคับ’ อื่นที่มาจากความสัมพันธ์ในแง่เครือญาติและการถ่ายโอนมรดก นั่นทำให้ฝ่ายชายจำต้องหาเจ้าสาว และฝ่ายหญิงก็ยินดีเหลือเกินที่จะโอบรับฐานะนั้นเช้าไว้

ทั้งหมดไม่มีอะไรเป็น ‘เจตจำนงเสรี’ ของตัวละครเลย ทว่าถูกบีบด้วยเหตุปัจจัยหลายหลาก จนกลายเป็นโศกนาฏกรรมของชีวิต

นี่เป็นนิยายที่สร้างชื่อให้กับ ฟรังซัวส์ โมริยัค เจ้าของรางวัลโนเบลปี 1952 มันเป็นเรื่องที่แทบเรียกได้ว่า ‘ไม่มีอะไร’ ไม่ซับซ้อน ตรงไปตรงมา เขาไม่ได้บรรยายถึงรายละเอียดภายในของตัวละครมากมายด้วยซ้ำ ตัวละครแทบไม่มีชีวิต ไม่มีความเป็นคน และผู้อ่านก็รับรู้เรื่องราวทั้งหมดได้ตั้งแต่ต้นๆ เรื่อง แต่ผู้เขียนกลับทำให้ผู้อ่านต้อง ‘ติดหนับ’ อยู่กับปรารถนาทุรนของทุกฝ่ายไปจนจบเรื่อง

โมริยัคเขียนนิยายเรื่องนี้จบแล้วก็จริง แต่หลายปีผ่านไป เขาเสริม ‘ตอนจบ’ ใหม่เข้ามาเพิ่ม ซึ่งก็ยิ่งตอกย้ำภาพใหญ่ทั้งหมดอีกหน ตอนจบใหม่ที่เสริมเข้ามาให้รสชาติต่างไปจากเดิมอย่างเห็นได้ชัด เพราะมันเต็มไปด้วยรายละเอียดที่แสดงให้เห็นว่า การ ‘เลือก’ (ที่ถูกบังคับเลือก) นั้น, สุดท้ายแล้วส่งผลอย่างไรกับตัวละครลึกลงไปถึงเลือดเนื้อและความคิด

ไม่มีอะไรจะเจ็บปวดได้มากไปกว่าการ ‘แลก’ ความสุขด้วยวิธีอันทุรนทุรายต่อเนื่องยาวนานอีกแล้ว

แต่มนุษย์ก็ชอบเลือกสิ่งนั้นเหลือเกิน