2/2023

ความชราไม่ใช่ของแปลก เพราะถ้าไม่ตายเสียก่อน ทุกคนก็ต้องชราลงกันทั้งนั้น ไม่ว่าจะ ‘พยายาม’ ดึงรั้งรูปกายภายนอกมากแค่ไหน แต่ลึกๆ ลงไปภายใน เราล้วนรู้อยู่แก่ใจ – ว่าชีวิตของเราไม่เหมือนเดิม

นี่คือหนังสือที่เขียนโดย คาร์เมล ชาเลฟ นักเขียนวัย 65 ปี ซึ่งจะว่าเป็นวัยที่ ‘ชรา’ ก็ยังพูดไม่ได้เต็มปาก แต่จะพูดว่ายังเป็นคนวัยแอคทีฟอยู่ก็ไม่ได้อีกเช่นกัน

คาร์เมลพาเราไปสำรวจ ‘ความชรา’ ที่เธอได้พบเห็น โดยแบ่งออกเป็นสี่ส่วน คือ ‘สิ่งที่เป็นจริง’ เล่าถึงความเปลี่ยนแปลง ความเจ็บป่วย ชีวิตกับความตายและความไม่ยินดี ซึ่งเป็น ‘ภาพใหญ่’ ของความชราที่เราทุกคนต้องได้พบเจอ

ถัดมาคือเรื่องของ ‘จุดอ่อน’ ที่มนุษย์มีอยู่ทุกคน ไม่ว่าจะเป็นความเหงา ความกังวล ความเสียใจ แต่สิ่งที่เป็นจุดอ่อนที่สุดของผู้ชรา อาจคือความรู้สึกไม่เป็นที่ต้องการอีกต่อไป มันคือการที่สังคมมองว่า คนชราคือ ‘อากาศธาตุ’ ที่ไม่จำเป็นอะไรอีกต่อไปแล้ว

แล้วเราจะรับมือกับสภาวะเหล่านี้ได้อย่างไรกัน?

ถัดมาคือเรื่องของ ‘อัตลักษณ์’ หรือตัวตนของเราที่มันเปลี่ยนแปลงไป เช่น อาการหลงลืม สภาวะความเป็นอยู่ต่างๆ ไล่ไปจนถึงสิ่งที่มีคุณค่ากับเราอย่างยิ่ง นั่นคือ ‘เพื่อน’ หรือในหนังสือเล่มนี้ใช้ว่า ‘กัลยาณมิตร’

ส่วนสุดท้ายพูดถึง ‘ความหมาย’ ในชีวิต ที่ค่อยๆ พาเราท่องผ่านความกลัว อิสรภาพ ไปจนถึงความเบิกบาน และตบท้ายด้วยเรื่องของ ‘ปัญญา’ ที่ชีวิตได้นำพาเรามาสู่

สมัยยังเป็นหนุ่มสาว เราหลายคนอาจไม่เคยคิดถึงความชรามาก่อน หรือต่อให้คิด ก็ไม่แน่นักว่าจะเข้าใจ เพราะความชราไม่ใช่สิ่งที่จะรู้ได้ง่ายดายนัก

หนังสือเล่มนี้บอกว่า ‘ฉัน’ ไม่ใช่สิ่งอื่นใดเลย นอกเหนือไปจาก ‘อหังการ’ หรือผลรวมของความคิดและอารมณ์ ความจำและความเคยชิน เรื่องเล่าถึงความสำเร็จและความล้มเหลว ทัศนะและความเห็นทั้งเรื่องส่วนตัวและการเมือง รวมไปถึงตัวตนในภาพรวม เช่น เพศสภาพ สัญชาติ ศาสนา เชื้อชาติ และชาติพันธุ์

เป็นเจ้า ‘อหังการ’ นี้นี่เอง ที่จะค่อยๆ เปลี่ยนแปลงไปทีละน้อย และในบางวัยก็อาจเกิดการเปลี่ยนแปลงฉับพลัน จนทำให้เรารับรู้ได้ถึงความชราที่มาเยือนอย่างเงียบเชียบแต่รวดเร็ว

ผู้เขียนอ้างถึงนักคิดคนอื่นๆ ในจังหวะที่ลงตัวมาก ไม่น้อยไป ไม่มากไป แต่ ‘พอดี’ กับเนื้อความ ประกอบกับสำนวนแปลของ สดใส ขันติวรพงษ์ ที่ทั้งงดงาม ลื่นไหล และเรียบง่าย ทำให้การอ่านหนังสือเล่มนี้พาเราไปไกลแสนไกลถึงคืนวันที่เราอาจไม่เคยนึกฝันถึง

ไม่ว่าจะอยู่ในวัยไหน ก็ควรอ่านอย่างยิ่ง