มีหลายเรื่องเกี่ยวกับกาลิเลโอ ที่คนอาจเข้าใจผิด ต่อไปนี้คือเกร็ดเกี่ยวกับกาลิเลโอ 8 เรื่อง ที่น่าสนใจ

1. กาลิเลโอไม่ใช่คนที่เสนอว่าโลกหมุนรอบดวงอาทิตย์เป็นคนแรก คนแรกที่เสนอเรื่องนี้ (เรียกว่า Heliocentrism) คือ โคเปอร์นิคัส ที่เกิดและตายก่อนกาลิเลโอ
2. แต่โคเปอร์นิคัสเป็นคนปรัสเซีย แล้วที่น่าสนใจก็คือ ช่วงหลังโคเปอร์นิคัสตายและกาลิเลโอเกิด แนวคิดเรื่อง Heliocentrism นี่ ไม่ controversial นะครับ แถมโป๊บเกรกอรี่ที่สิบสาม ยังเอาแนวคิดของโคเปอร์นิคัสไปทำปฏิทินอีก (เรียกว่าปฏิทินเกรกอเรียน)
3. ความผิดของกาลิเลโอก็คือเขา ‘พิสูจน์’ คำพูดของโคเปอร์นิคัสได้ต่างหากครับ ด้วยการเอากล้องไปส่องดูการเคลื่อนที่ของ ‘ดวงจันทร์’ ของดาวพฤหัส แล้วเห็นว่าวันหนึ่งเห็นดวงจันทร์อยู่ข้างหนึ่งของดาวพฤหัส วันถัดไปไม่เห็น แล้วถัดไปก็เห็นอยู่อีกข้าง ซึ่งแปลความได้ว่ามันโคจรเป็นวงอ้อมไปด้านหลัง ถูกบัง เลยไม่เห็น นั่นคือการบอกว่า เทหวัตถุมันโคจรเป็นวง ตามมาด้วยการศึกษาอื่นๆ อีกเยอะแยะ รวมทั้งการศึกษา Sunspot หรือจุดดับบนดวงอาทิตย์ และกระทั่งทางช้างเผือก ดาวศุกร์ ดาวเสาร์ ดาวเนปจูน (ซึ่งอันหลังนี่เขาไม่คิดว่าเป็นดาวเคราะห์) ทำให้กาลิเลโอเชื่อและสนับสนุน Heliocentrism
4. โป๊บที่สั่งลงโทษกาลิเลโอ (คือโป๊บ Urban ที่แปด) เป็นพระที่กาลิเลโอรู้จักและสนิทด้วยตั้งแต่ยังหนุ่ม แต่พอเขาได้เป็นโป๊บแล้วและสั่งลงโทษกาลิเลโอ เขาบอกว่าพออยู่ในวาติกัน ก็ต้องทำแบบนี้ ที่จริง กาลิเลโอถูกโป๊บสององค์สั่งให้เลิกเชื่อ Heliocentrism คือมีการต่อสู้ไต่สวนกันยาวนาน (จนกระทั่งโป๊บตายไปองค์นึง) แต่กาลิเลโอเป็นคนโผงผาง ไม่ยอมคน (ไม่เหมือนนิวตันที่เงียบๆ อมพะนำเก็บงำความรู้ไม่บอกใคร) พูดอีกอย่างหนึ่งก็คือ ‘อยู่ไม่เป็น’ นั่นเอง
5. การที่กาลิเลโอถูกลงโทษ ส่วนหนึ่งเป็นเรื่องการเมืองด้วย ขับเคลื่อนโดย ไทโช บราห์ (Tycho Brahe) ซึ่งจริงๆ เป็นศิษย์ของโคเปอร์นิคัส แต่มีความเห็นตรงข้าม เช่น บอกว่าถ้าโลกหมุนรอบดวงอาทิตย์จริง ก็ต้องเกิด Stellar Parallax หรือเวลาโลกอยู่ที่นึง ก็ต้องเห็นดาวดวงหนึ่งแบบนึง อยู่อีกที่ก็ต้องเห็นอีกแบบ (คือมุมที่มองต่างกันก็ต้องเห็นต่างกัน) ซึ่งโคเปอร์นิคัสบอกว่ามันไกลมาก ไม่เห็นความต่างได้หรอก บราห์ก็เถียงกลับโน่นนั่นนี่ (รายละเอียดเรื่องไทโช บราห์ นี่สนุกมาก หาอ่านได้ทั่วไป มันซับซ้อนกว่าจะมาแบ่งแยกขาวดำว่าใครดีใครชั่วนะครับ)
6. กาลิเลโอไม่ได้โยนอะไรลงมาจากหอเอนเมืองปิซา กาลิเลโอเกิดที่เมืองปิซาก็จริงอยู่ และลูกศิษย์ของเขา คือ Vincenzo Viviani จะบันทึกไว้อย่างนั้น แต่จากการตรวจสอบของนักประวัติศาสตร์หลายคน พบว่าสิ่งที่กาลิเลโอทำเรื่องนี้ อย่างมากที่สุดก็เป็นแค่ Thought Experiment หรือเป็นการทดลองทางความคิดเท่านั้น ไม่ได้ไต่กระไดอุ้มลูกเหล็กขึ้นไปบนหอจริงๆ
7. Thought Experiment ของเขาก็คือ ให้ลองคิดว่าถ้าลูกเหล็กเบาตกช้า ลูกเหล็กหนักตกเร็ว ก็ให้ลองเอาเชือกบางๆ มาผูกเชื่อมลูกเหล็กทั้งคู่เข้าด้วยกัน (แต่ไม่ติดกัน) แล้วถามว่าถ้าอย่างนั้น ลูกเหล็กสองลูกที่มีเชือกบางๆ เชื่อมกันอยู่ มันควรจะตกลงมาด้วยความเร็วของลูกเหล็กไหน เบาหรือหนัก ช้าหรือเร็ว ที่สุดข้อสรุปของกาลิเลโอก็คือ มันก็ต้องตกลงมาด้วยความเร็วเท่ากันนั่นแหละครับ
8. ปีที่กาลิเลโอตาย คือปีที่นิวตันเกิด ไอแซค นิวตัน เอาความรู้ความคิดของกาลิเลโอมาต่อยอดมากมาย แต่อีกอย่างที่สองคนนี้เหมือนกันก็คือ พวกเขาเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่เคร่งศาสนาทั้งคู่