มีคนเคยบอกว่า – ไม่มีใครทำร้ายเราได้ ถ้าเราไม่อนุญาตให้เขาทำร้ายเรา

คำพูดนี้ทั้งจริงและไม่จริงไปพร้อมๆ กัน ขึ้นอยู่กับว่า เรามองคำว่า ‘ทำร้าย’ อย่างไร

เรามักไม่ค่อยเจ็บปวดเท่าไหร่ หากการทำร้ายนั้นไม่ได้เกิดขึ้นเพราะคนที่เราผูกพัน หรือเชื่อมโยงสัมพันธ์ด้วยอย่างลึกซึ้ง แต่เราจะเจ็บปวดสาหัส หากคนที่ทำร้ายเราคือคนใกล้ตัว คนที่เรามอบความไว้วางใจให้ในทุกขณะนาทีของชีวิต

การทำร้ายและการถูกทำร้าย จึงเป็นสองด้านของสิ่งเดียวกัน เราเจ็บปวดก็เพราะเราปล่อยให้ตัวเองเจ็บปวด เรารวดร้าวก็เพราะเราอนุญาตให้ตัวเองรวดร้าว เราถูกทำร้ายก็เพราะเราปล่อยให้ตัวเองถูกทำร้าย อย่างน้อยก็ในความรู้สึกของเราเอง

แต่กระนั้น คำถามในอีกชั้นหนึ่งของความรวดร้าวนั้นก็คือ – แล้วเราอนุญาตให้ตัวเองอนุญาตหรือไม่อนุญาตให้เกิดความเจ็บปวดได้หรือ

เมื่อถูกหักหลัง เมื่อถูกทำลายความไว้วางใจแล้ว เราบอกตัวเองได้ทุกครั้งหรือ – ว่าเราจะไม่เก็บเรื่องนั้นมาย่ำยีหัวใจของตัวเองซ้ำๆ ครั้งแล้วครั้งเล่า ไม่ว่าจะด้วยการครุ่นคิดถึงมัน ด้วยความรู้สึกเสียดายวันเวลาที่เคยใช้จ่ายไปกับความไว้วางใจนั้น หรือด้วยการเปลี่ยนความเจ็บปวดให้กลายเป็นความเจ็บแค้น และรอคอยวันที่จะลุกขึ้นตอบแทนการถูกทำร้ายนั้นให้สาสม

ส่วนใหญ่แล้ว เรามัก ‘ปิดสวิตช์’ ตัวเองไม่ได้

เมื่อถูกทำร้าย เราเลือกอนุญาตหรือไม่อนุญาตให้การทำร้ายนั้นเข้ามาถึงตัวเราไม่ได้ อย่างหนึ่งเพราะเราได้ถลำลึกลงไปในความสัมพันธ์นั้นมากเกินไป เกินกว่าจะรั้งตัวเองออกมายืนดูสถานการณ์ที่เกิดขึ้นราวกับเป็นคนนอก ราวกับเป็นคนที่ไม่เกี่ยวข้องอะไรเลยกับเรื่องที่เกิดขึ้น

เราไม่ได้แค่เจ็บปวดเท่านั้น

แต่เราคือความเจ็บปวดนั้นเสียเองด้วย

มนุษย์อ่อนแอกับการถูกทำร้ายเสมอ ความรู้สึกเจ็บปวดอ่อนไหวเป็นเรื่องที่อยู่ในชีวิตมนุษย์เหมือนการหายใจเข้าออก เพียงแต่ใครจะแสดงออกหรือไม่แสดงออกมาก็เท่านั้น

ใครคนหนึ่งเคยบอกว่า ผู้ที่กล้าบอกเล่าถึงการถูกทำร้ายออกมาดังๆ มักจะต้องเจ็บปวดมากถึงระดับหนึ่ง ระดับที่เลยพ้นความขายหน้าและอับอายเพราะถูกทำร้ายไปแล้ว จึงสามารถบอกเล่าออกมาดังๆ ได้ แต่ก็เป็นไปได้เช่นกัน ที่คนที่เงียบงันและไม่เอ่ยอะไรออกมาจะเจ็บปวดยิ่งกว่า เพราะได้เก็บงำความเจ็บปวดนั้นเอาไว้ภายใน บ่มเพาะมัน ฟูมฟักมัน และทะนุถนอมรักษามันเอาไว้ คล้ายไม่อยากให้ความเจ็บปวดนั้นผ่านพ้นสลายตัวไป

นั่นคือความเจ็บปวดที่จะอยู่กับเราไปจนชั่วชีวิต

ในอีกด้านหนึ่ง เรามักไม่รู้หรอก ว่าเราได้ทำร้ายคนอื่นจนบาดเจ็บย่อยยับมากเพียงใด เรามักเผลอพลั้งทำร้ายผู้อื่นอยู่เสมอ ไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม คำพูดหรือการกระทำเล็กๆ บางอย่างของเราอาจส่งผลบางอย่างกับคนอื่นได้ร้ายกาจในแบบที่เราคิดไม่ถึง ดังนั้น เราจึงมักไม่เข้าใจว่าเพราะอะไรสิ่งที่เราทำ จึงทำร้ายคนอื่นได้สาหัสถึงขนาดนั้น ถึงขนาดที่อีกฝ่ายจะไม่มีวันฟื้นตัวขึ้นมาจากการถูกทำร้ายนั้นได้อีกเลย

ฮารูกิ มูราคามิเคยเขียนถึงสภาวะที่ ‘บางครั้ง แค่เพียงมีชีวิตอยู่ เราก็อาจทำร้ายมนุษย์อีกคนหนึ่งจนเกินเยียวยา’ แล้ว – โดยผู้ทำร้ายแทบไม่รู้ตัวเลยว่าตัวเองได้ทำร้ายใครอีกคนหนึ่งจนพังยับแหลกสลายได้ขนาดนั้น

การทำร้ายและถูกทำร้ายจึงเป็นเรื่องละเอียดอ่อน และยากนักที่เรา – ในฐานะมนุษย์คนหนึ่ง, จะอนุญาตหรือไม่อนุญาตตัวเองให้รู้สึกเจ็บปวดได้

ใช่ – ในฐานะมนุษย์คนหนึ่ง…