1

ผมชอบนอนอยู่ใกล้หน้าต่างในฤดูหนาว แล้วมองขึ้นไปบนท้องฟ้า

สายลมฤดูหนาวมักพัดพาหมู่เมฆออกไปจากท้องฟ้าจนหมดสิ้น ฟ้าจึงกระจ่าง ใส และชัดเจนจนเหมือนอยู่ใกล้แค่เอื้อมถึง และพลอยทำให้คิดว่าใจเราใสไปด้วย แม้ว่าที่จริงแล้วจะไม่ได้เป็นอย่างนั้น

แปลก, ที่เรามักมองฤดูหนาวอย่างอบอุ่น เรามักคิดว่าฤดูหนาวเป็นฤดูกาลแห่งความชื่นชมยินดี ฤดูแห่งเสื้อหนาวหลากสีสัน ผ้าพันคอปลิวไสว การวิ่งเล่นในแดดอุ่น และเป็นฤดูท่องเที่ยวที่เราจะเดินทางไปหาสายลมหนาว ณ ดินแดนไกลโพ้นทางภาคเหนือ

แต่ในโลกตะวันตก ฤดูหนาวคือสัญลักษณ์ของความโหดร้าย แอนน์ ดัดลีย์ แบรดส์ชีท กวีหญิงชาวเพียวริแทนผู้เกิดในอังกฤษ แล้วย้ายไปเป็นนักบุกเบิกในอเมริกายุคศตวรษที่สิบเจ็ด รู้ดีถึงความโหดร้ายของฤดูหนาวอันยาวนาน ในยามที่โลกขาวโพลนจนกระดูกสั่นสะท้าน และไม่อาจหนีไปไหนได้

เธอต้องเผชิญหน้ากับความทมิฬหินชาติของความหนาว โลกของนักบุกเบิกไม่สุขสบายเหมือนโลกสมัยใหม่ ไม่ได้มีเครื่องทำความร้อนจากน้ำมัน ไฟฟ้า นอกจากถ่านหินที่มีราคาแพงแล้ว บางคราวนักบุกเบิกก็ต้องเก็บหญ้าแห้งมาฟั่นเป็นเกลียวให้แข็งราวกับหิน แล้วเผาหญ้านั้นให้ความอบอุ่น แต่หญ้าก็คือหญ้า มันมักเผาไหม้ไปรวดเร็ว จึงต้องเฝ้าฟั่น กระทั่งวันเวลาแทบหมดสิ้นไปกับการฟั่นเกลียวหญ้า

แต่กระนั้น แอนน์ ดัดลีย์ แบรดส์ชีท ก็ยังเห็นคุณค่าของฤดูหนาว

เธอบอกว่า

หากไม่มีฤดูหนาว ฤดูใบไม้ไม้ผลิก็คงไม่รื่นรมย์มากนัก หากบางคราวเราไม่ได้ลิ้มรสความทุกข์ลำบาก ความรุ่งโรจน์ก็คงไม่ได้รับการต้อนรับอย่างดีมากเท่าไหร่

 

2

ใครคนหนึ่งเคยบอกผมว่า ผู้ที่มองเห็นความงามของฤดูหนาวอันเยือกเย็นเสียดกระดูกได้ มีแต่คนที่มีบ้านเท่านั้น

เขาหมายความว่า คนยากไร้ที่ต้องนอนอยู่กลางถนน หรือแม้แต่มีบ้านผุพัง ย่อมนอนหนาวยะเยือกในยามที่อากาศหนาวกรีดเฉือนรอยแตกร้าวของบ้านเข้ามาด้านใน และอาจนึกรังเกียจฤดูหนาวเสียเหลือเกิน

ค่าที่บางคราวก็ถึงขั้นพรากบางคนไปจากชีวิต

 

3

ทุกครั้งที่ฤดูหนาวมาเยือน ผมมักคิดถึงนิทานของออสการ์ ไวลด์ เรื่อง The Happy Prince (อ่านเรื่องเต็มได้ที่นี่)

เรื่องราวของนกนางแอ่นอพยพ ผู้หนีหนาวมาจากดินแดนทางเหนืออันไกลโพ้น และจะบินตามฝูงไปยังดินแดนอันอบอุ่นของอียิปต์ แต่ก็มาพบกับรูปปั้นของเจ้าชายในเมืองแห่งหนึ่งอันหนาวเหน็บเสียก่อน

มันพบว่า รูปปั้นเจ้าชายที่แลดูแสนสุขจากท่วงทีและอัญมณีที่ประดับอยู่นั้น แท้แล้วภายในของเจ้าชายกลับโศกเศร้า เพราะพระองค์มองเห็นผู้คนทุกข์ยาก ผู้คนที่กำลังจะตายเพราะความหนาวและหิวโหย ไม่ว่าพวกเขาจะมีบ้านหรือไม่ก็ตาม

เจ้าชายร้องขอให้นกนางแอ่นช่วยเอาอัญมณีที่ประดับพระองค์อยู่ไปโปรยปรายให้ผู้คนเหล่านั้น เพื่อให้พวกเขามีกินและอยู่รอดได้ มีทั้งอัญมณีที่ฝักดาบ ไล่ไปแม้กระทั่งอัญมณีซึ่งเป็นเสมือนดวงตาของพระองค์

นกนางแอ่นรักเจ้าชาย มันรักพระองค์เพราะพระองค์มองเห็นความโหดร้ายของฤดูหนาว และเพราะพระองค์ทรงรักผู้อื่น และทรงร้องขอให้มันจิกดวงตาของพระองค์เพื่อเอาอัญมณีที่ดวงตาออกไป พระองค์ยินยอมมองอะไรไม่เห็นอีกชั่วนิรันดร์ เพื่อให้ผู้อื่นได้มีชีวิตรอด

นกนางแอ่นรู้ – ถ้าไม่รีบบินไปสู่ที่อบอุ่น วันหนึ่งนกนางแอ่นจะตาย

แล้วในวันสุดท้ายนั้น หลังจากมันนำอัญมณีจากดวงตาไปให้ผู้คนแล้ว มันก็ไม่ร่ำร้องจะบินไปสู่ดินแดนอันอบอุ่นอีก ปีกของมันอ่อนล้า มันนอนอยู่ที่นั่น เอ่ยปากร่ำลาเจ้าชาย แล้วแข็งตายอยู่ที่รูปปั้นแห่งนั้น

ผมชอบคิดถึงตอนจบอันแสนเศร้าของนิทานเรื่องนี้ในฤดูหนาว มันเป็นนิทานที่สั่นสะเทือน และทำให้เราไม่ลืมว่า ยามเราอยู่ในบ้านอันอบอุ่น มีผ้าพันคอสีสวยและเสื้อกันหนาวแสนงาม ก็ยังมีผู้คนข้างนอกนั่น ที่ต้องอดทนกับความโหดเหี้ยมของฤดูหนาวอยู่เสมอ แม้ว่าเราจะไม่ได้อยู่ในโลกตะวันตกที่มีฤดูหนาวอันขาวโพลนและยาวนานก็ตามที

 

4

ลมหนาวโบกโบยมาแล้วแต่ยังไม่ได้โหมกระหน่ำรุนแรง เพียงแต่ถะถั่งมาไม่รู้จบสิ้น เรื่อยรินมาสม่ำเสมอ แห้งผากและเงียบเชียบ ส่อเค้าแห่งความทารุณ มีความทมิฬหินชาติและความมุ่งร้ายหมายขวัญแอบแฝงอยู่ในความเยียบเย็นและอาการโบกโบยอันช้าเชือนของมันนั้น 

ตอนต้นของนิยายแสนมหัศจรรย์  ‘เจ้าการะเกด : เรื่องรักแต่เมื่อครั้งบรมสมกัปป์’

โดย แดนอรัญ แสงทอง

 

แต่กระนั้น ความรื่นรมย์กับฤดูหนาวของผู้อยู่ในบ้านก็ไม่ใช่เรื่องผิด ในโลกตะวันตก เด็กๆรื่นรมย์กับฤดูหนาวด้วยการออกไปเล่นสเก็ตบนทะเลสาบที่จับแข็ง ออกไปสร้างตุ๊กตาหิมะ หรือเล่นปาบอลหิมะกัน แต่สำหรับผม ในสมัยเด็กๆ เมื่ออยู่ที่บ้านทางภาคเหนือ ผมมักชอบทำตัวราวกับเป็นคนแก่ นั่งเงียบๆบนเก้าอี้อุ่นๆ จิบเครื่องดื่มร้อนๆในมือ บางครั้งก็อ่านหนังสือ แต่ส่วนใหญ่แล้วมักนั่งดูสายลมวิ่งไล่จับกันเหนือทุ่งข้าวที่เก็บเกี่ยวแล้วจนเหลือแต่ตอ ซัง และฟางสีเหลืองมากกว่าอย่างอื่น

ในวัยเยาว์ บ้านของผมเป็นบ้านสีขาวที่ตั้งอยู่โดดเด่นริมทุ่งนา ในปลายฤดูฝนและต้นฤดูหนาว มันโดดเด่นยิ่งขึ้นด้วยรวงข้าวที่เปลี่ยนทุ่งเป็นสีทอง ห้องนอนของผมตั้งอยู่ริมท้องทุ่งนั้น ผมจึงเห็นคลื่นต้นข้าวร่ายระบำพลิ้วในฤดูฝน และตื่นขึ้นมาเห็นซังแห้งพร้อมกับได้ยินเสียงกระดึงของวัวที่ถูกต้อนมาในฤดูหนาว

แปลก, ที่ในเวลานั้น ผมกลับไม่คิดว่าชีวิตของตนเป็นเรื่องมหัศจรรย์

ผมไม่รู้-แต่ชีวิตก็เป็นเช่นนั้น ไม่ใช่เฉพาะชีวิตของผม, แต่ของทุกคน

ทุกวันนี้ ผมยังรื่นรมย์กับทุกฤดูหนาว แต่เพราะผมมักคิดถึงออสการ์ ไวลด์ กับนิทานของเขา ผมจึงรู้ว่าโลกไม่ได้รื่นรมย์ไปหมดทั้งใบในฤดูหนาว ไม่ใช่ทุกคนที่มีความสุขกับฤดูกาลนี้

และสำหรับเรา-ผู้มีโอกาสอาศัยอยู่ในบ้านอันอบอุ่น

การตระหนักรู้เช่นนี้ถือเป็นเรื่องสำคัญกว่าความรื่นรมย์ยิ่งนัก…

 

 

---

Nature Touch

ในฤดูหนาว สัตว์ต่างๆมีวิธีปรับตัวรับฤดูหนาวต่างกันไป อาทิเช่น

-การอพยพย้ายถิ่น : เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมากในสัตว์อย่างนก เช่น นกนางแอ่น นกเป็ดน้ำ หรือแม้แต่ผีเสื้อบางชนิด

-การจำศีล : เป็นภาวะลดกิจกรรมเมตาโบลิซึมในช่วงฤดูหนาวของสัตว์ มันจะ ‘หลับ’ ในฤดูหนาว ที่รู้จักกันดีอย่างเช่น หมี ตัวโกเฟอร์ กบ งู และค้างคาว  ส่วนในเมืองไทย สัตว์บางชนิดจะหลบซ่อนอยู่ใต้ดินในฤดูแล้ง เช่น ปลาบางชนิด

-สะสมอาหาร : สัตว์อย่างกระรอก บีเวอร์ แร็คคูน อาจไม่จำศีลเต็มที่ แต่พวกมันจะสะสมอาหารสำหรับฤดูหนาวเอาไว้

-การผลัดขน : ในสัตว์บางชนิด มีการผลัดขนให้เป็นสีขาวในฤดูหนาว เพื่ออำพรางตัว เช่นสุนัขจิ้งจอกอาร์คติก หรือกระต่ายภูเขา เป็นต้น บางชนิดก็ผลัดขนให้หนาขึ้น ฟูขึ้น เพื่อเก็บรักษาความร้อนไว้ให้ร่างกาย

---

 

 

 

---

Drink with me

สำหรับผม เครื่องดื่มที่เหมาะกับฤดูหนาวอย่างยิ่งก็คือ Mulled Wine หรือ Spicy Wine มันคือไวน์ที่นำไปต้มกับเครื่องเทศต่างๆ วิธีทำก็ง่ายๆ คือนำไวน์มาใส่ในกระทะหรือหม้อใบใหญ่ (ไม่ควรเป็นอลูมิเนียม เพราะจะทำปฏิกิริยากับกรดในไวน์) ต้มให้ร้อนแต่อย่าให้เดือด แล้วก็ใส่เครื่องเทศที่ชอบลงไป เช่น อบเชย ขิง ผิวส้ม ฯลฯ ตามแต่จะสร้างสรรค์ขึ้นมา แล้วก็เติมน้ำตาลลงไป จากนั้นก็กรอง เสิร์ฟร้อนๆ เคล็ดก็คืออย่าต้มให้เดือด

---