ผมชอบถามตัวเองว่า อะไรคือจุดมุ่งหมายของชีวิต
แล้ววันหนึ่ง ชีวิตก็ผลักไสให้ได้มาอ่านข้อความของ ซองซาร์ จัมยัง เคียนเซ ซึ่งเป็นนักบวชในพุทธศาสนาแบบวัชรยานที่ได้คลุกคลีกับโลกสองแบบ ทั้งโลกแบบทิเบตและโลกสมัยใหม่ของสหรัฐอเมริกา ท่านเขียนหนังสือที่มีชื่อกระตุกต่อมทางปัญญาว่า ‘อะไรทำให้คุณไม่ใช่พุทธ’
เปล่าครับ-ผมไม่ได้จะชวนคุณคุยเรื่องพุทธหรือไม่พุทธ แต่ที่อยากเล่าให้คุณฟังก็คือ ท่านเคียนเซบอกว่า คำถามที่ผมชอบถามนั้น เป็นคำถามที่ไม่จำเป็นต้องถามสักเท่าไหร่ แต่คำถามที่น่าถามกว่าสำหรับคนที่เป็น ‘พุทธ’ ก็คือ ‘ชีวิตคืออะไร’
คำถามที่เหมาะสมกว่าที่จะถามชาวพุทธมีเพียงแค่ “ชีวิตคืออะไร?” จากความเข้าใจเรื่องความไม่จีรังของเรา คำตอบน่าจะเป็นไปเยี่ยงนี้ว่า “ชีวิตคือลำดับของปรากฎการณ์แห่งเหตุปัจจัย ฉะนั้นจึงเป็นสิ่งไม่เที่ยง” มันคือความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นตลอดเวลา เป็นกลุ่มก้อนของประสบการณ์ที่ไม่ยั่งยืน
ผมคิดว่าการถามคำถามนี้ และ ‘มองจนเห็น’ ว่าชีวิตคือปรากฎการณ์แห่งเหตุปัจจัย คือการเคลื่อนไปของเหตุและผลนับไม่ถ้วน จะทำให้เราเห็นว่า โดยเนื้อแท้แล้ว แม้จะมีบางสิ่ง ‘ปรากฎ’ อยู่ตรงนั้น แต่สิ่งที่ปรากฎให้เห็น กลับเป็นเพียง ‘ปรากฎการณ์’ ของสิ่งอื่นๆอีกมาก ทั้งที่มองเห็นได้และมองเห็นไม่ได้
ตึกแห่งหนึ่งเป็นตึกขึ้นมาได้ก็เพราะมีก้อนอิฐมาเรียงต่อกัน การจะมีก้อนอิฐมาเรียงต่อกันได้ก็ต้องมีช่างก่อสร้าง จะมีช่างก่อสร้างได้ก็ต้องมีความรู้ มีข้าวกิน มีเรี่ยวแรง ข้าวแต่ละเม็ดมาจากรวงข้าว รวงข้าวมาจากต้นข้าว มาจากดิน มาจากโลกและต่อเนื่องต่อไปดังนี้เรื่อยๆ หากเราพยายามแยะสิ่งที่ปรากฎอยู่ตรงหน้า โดยเฉพาะสิ่งมีชีวิต เราก็จะเห็นปรากฎการณ์แบบเดียวกัน
ที่สุดแล้ว สิ่งที่ปรากฎขึ้นจึงเป็นเพียงแค่ปรากฎการณ์ที่เรายึดมั่นและให้ความหมายกับมันไปในแต่ละห้วงขณะจิต
แต่มีอะไรเป็นของแน่แท้เช่นนั้นจริงหรือ
ชีวิตก็ด้วย
เราไม่อาจตอบได้หรอกว่า อะไรคือเป้าหมายของชีวิต อะไรคือเป้าหมายของการที่เราต้องมาอยู่ตรงนี้ ในโลกใบนี้ คำถามนี้ทั้งแลดูเป็นจริงเป็นจังและทั้งย้อนแย้งจน Absurd ไปพร้อมๆกัน เราถามคำถามนี้ขึ้นมาได้ก็เพราะเรามาอยู่ที่นี่ ถ้าเราไม่มาอยู่ที่นี่ คำถามนี้ก็คงไม่เกิดขึ้น
แต่การถามคำถามว่า ‘ชีวิตคืออะไร’ เป็นคำถามที่เราตอบได้ ว่าชีวิตคือความต่อเนื่องของปรากฎการณ์ที่มีพื้นฐานอยู่บนความว่างเปล่า
ดังนั้น ในเวลาเดียวกัน, คำตอบนี้จึงบ่งชี้ ‘นัย’ ต่อการดำรงอยู่และเป้าหมายแห่งการดำรงอยู่อันคลุมเครือและเลื่อนไหลนี้ให้กับเรา
ชีวิตคือสิ่งนี้นี่เอง
tomorn.co 