ถ้าแบ่งหยาบๆ ความสำเร็จในชีวิตน่าจะมีสองส่วน คือความสำเร็จที่คนอื่นมองเห็น และความสำเร็จที่เรารู้สึกกับมัน

สองเรื่องนี้อาจเป็นหรือไม่เป็นเรื่องเดียวกันก็ได้ ถ้ามันเป็นเรื่องเดียวกัน สอดคล้องต้องกัน ก็ดีก็ลงตัวไป แต่ถ้าไม่, ก็อาจเป็นปัญหา

เพราะความล้มเหลวในบางมิติ อาจดึงความสำเร็จบางอย่างให้ถอยหลังกลับได้ เช่น ความหมั่นไส้คนที่ประสบความสำเร็จมากกว่า อาจกลายเป็นอุปสรรคให้คนที่ประสบความสำเร็จบางคนไม่พอใจกับความสำเร็จของตัวเอง และความไม่พอใจนั้นนั่นแหละ ที่ทำให้รู้สึกว่าตัวเองไม่ประสบความสำเร็จ

ความรู้สึกแบบนี้จัดได้ว่าเป็นความล้มเหลวอย่างหนึ่ง

ยิ่งโตขึ้น เราจะยิ่งรู้ว่าความสำเร็จเป็นเหมือนภาพลวงตาในทะเลทราย เวลาเราเห็นคนอื่นอยู่ตรงนั้น เรามักคิดว่าเขาชุ่มชื่นอยู่กับโอเอซิส เราจึงมักอิจฉาเขาและอยากไปให้ถึงตรงนั้นบ้าง

แม้บางวูบ เราจะรู้สึกสดชื่นกับความสำเร็จบางเรื่อง แต่ที่สุดแล้วความสำเร็จจะเลื่อนหนีเราไปเสมอ มันจึงเป็นสภาวะมากกว่าเป็นจุดหมายปลายทาง

ความสำเร็จเป็นสภาวะที่มักมีองค์ประกอบทั้งภายในและภายนอกร่วมกัน คือไม่ใช่แค่ตัวเราเองรู้สึกว่าเราสำเร็จ และไม่ใช่แค่คนอื่นคิดว่าเราประสบความสำเร็จ โดยมากมักดำเนินไปด้วยกัน คือมีทั้งความสำเร็จภายนอกและภายใน

แน่นอน คนจำนวนหนึ่งอาจปิติกับความสำเร็จของตัวเองโดยไม่มีใครล่วงรู้ก็ได้ แต่ความปิติก็เหมือนสภาวะอื่นๆในชีวิตมนุษย์นั่นแหละ คือมันไม่คงที่ มันไม่ใช่ดินแดนที่เราก้าวเข้าไปถึงแล้วจะได้อยู่ในดินแดนนั้นไปตลอดกาล แต่เป็นสภาวะที่ไม่คงที่

การประสบความสำเร็จภายในและภายนอกยังประกบร่างเข้ากับมิติของความเร็วช้าอีกด้วย ซึ่งยากจะบอกว่าความสำเร็จของใครสำเร็จจริงสำเร็จเทียม เพราะมันเปลี่ยนแปลงไปได้เสมอ

ยิ่งสำเร็จมาก โอกาสล้มเหลวหรือสำเร็จน้อยกว่าความสำเร็จในคราวก่อนก็ยิ่งยิ่งมากตามไปด้วย

ความสำเร็จจึงเหมือนเงา การไม่มีอยู่จริงของเงายืนยันการมีอยู่จริงของแสงสว่างที่เงาไม่อาจรู้จัก