สิ่งที่มนุษย์ทำได้ยากกว่ารักกัน อาจคือการเข้าใจกัน

ความเข้าใจเป็นอาณาบริเวณลี้ลับ มันอยู่ตรงหน้าเรา แต่เอาเข้าจริง เราแทบไม่มีวันก้าวเท้าเข้าไปในนั้นได้

ตลกดี-ที่เรามักคิดว่าตัวเองเข้าใจคนอื่นอยู่เสมอ เปิดกว้างอยู่เสมอ มองเห็นโลกกว้างอยู่เสมอ และไม่ตัดสินคนอื่นอยู่เสมอ

ที่จริงแล้ว-เรื่องอย่างนั้นไม่เคยเป็นจริง ไม่ใช่เพราะว่าเราแต่ละคนไม่มีความสามารถในการพยายามเข้าใจคนอื่น แต่เพราะ ‘ความเข้าใจ’ เป็นเรื่องซับซ้อนกว่าที่เราคิดมาก

ส่วนใหญ่แล้ว เมื่อเราบอกว่า-ฉันเข้าใจเธอ สิ่งที่เราทำก็คือการยืนอยู่กับที่ เอื้อมมือออกไปตบไหล่ แล้วบอกคนคนนั้นว่า-ฉันเข้าใจเธอ แต่การทำอย่างนั้นแปลว่าเราเข้าใจเขาจริงไหม หากเราไม่เคยเดินออกจากที่ที่เรายืนอยู่ และทำเพียงยื่นมือออกไปในอีกที่หนึ่ง

หลายครั้ง การ ‘สร้างความเข้าใจ’ ไม่ใช่การตบไหล่ด้วยซ้ำ แต่คือการรั้งตัวอีกคนหนึ่งที่ยืนอยู่อีกที่หนึ่งให้ซวนเซ แล้วอาศัยจังหวะซวนเซนั้นกระชากคนคนนั้นให้หลุดออกจากที่ ไม่ว่าจะเพื่อดึงให้เขาเข้ามาอยู่ในอาณาบริเวณของเรา หรือเพื่อให้เขาล้มพังพาบไปกับที่เหยียบที่ยืนของเขาก็ตามที

นั่นมักเป็นวิธี ‘สร้างความเข้าใจ’ ของรัฐไทย

แต่นั่นไม่อาจเป็นความเข้าใจ

เราจะเข้าใจคนอื่นได้อย่างไร ในเมื่อเราไม่ได้ยืนอยู่ตรงนั้น, ในที่ที่เขายืนอยู่ ในรองเท้าคู่เดียวกับเขา หรือในการเปลือยส้นเท้าเหยียบอยู่บนหนามไหน่เดียวกัน เราจะเข้าใจคนอื่นได้อย่างไร ในเมื่อเราไม่มีวันที่จะได้ยืนอยู่ตรงนั้น ในที่เดียวกับที่เขายืนอยู่ ในเสี้ยวเดียวกันกับมหากาลเวลาอันมหึมา

ความเข้าใจอย่างสัมบูรณ์คือเรื่องที่เป็นไปไม่ได้ เพราะเราไม่อาจ ‘เป็น’ คนคนนั้น การพยายามทำความเข้าใจนั้นพอเป็นไปได้ แต่ก็ไม่ง่ายนัก

เรามักกลัวคนอื่นเหมือนที่คนอื่นกลัวเรา กลัวว่าใครอื่นจะดึงหรือผลักให้เราหลุดออกไปจากที่เหยียบที่ยืนของเรา เราเปราะบาง อ่อนไหว เพราะเรารู้ว่าเราไม่ได้ถูกตอกตรึงอยู่กับที่ แต่ยึดฉวยที่เหยียบที่ยืนของเราเอาไว้เป็นสรณะ ที่เหยียบยืนกลายเป็นตัวตนของเรา เราจึงต้องรักษามันเอาไว้เพื่อปลอบโยนว่าตัวเองยังคงอยู่ตรงนั้น

แต่บ่อยครั้งไป-ที่เราก็ไม่เข้าใจแม้กระทั่งตัวเอง

การเดินออกไปจากที่เหยียบที่ยืนของเราไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะการทำเช่นนั้นมักบิดผันตัวตนของเราให้บิดเบี้ยวจนบางครั้งเรารู้สึกคล้ายตัวตนของเราจะแตกสลาย และยิ่งให้ไปอยู่ที่เดียวกับ ‘เท้า’ ของอีกฝ่าย ก็ยิ่งเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้

แต่กระนั้น หากไม่แตกสลายเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย หากไม่ปลิวไปกับสายลม หากไม่ยอมว่อนร่อนลง ถ่อมตัวลงสู่ที่เหยียบที่ยืนของผู้อื่น เราก็ไม่มีวันจะแทรกริ้วร่างไปอยู่ในบางซอกมุมที่ยังพอหลงเหลืออยู่บ้างของอีกฝ่ายได้เลย

แล้วเราก็จะไม่มีวันได้เรียนรู้ตลอดกาลถึงความเข้าใจของเขา

ได้แต่ปล่อยให้ความลี้ลับนั้นยังคงลี้ลับอยู่ชั่วกาล

เพียงเพราะเราไม่รู้วิธีเปิดประตูหัวใจของตัวเราเอง